E-Kütüphanenin Sürekliliği

For the new version of this article, see here:
Continuity of E-Library

Bu makale Kütüphanemizin Yerini E-Kütüphane Nasıl Alabilir makalesine başka bir yaklaşım olarak yazılmıştır.

Belki de E-Kütüphenin Sürekliliğinin Korunmasının En Kesin Yolu Şöyle Olabilir

Uluslararası Sayısal Yayıncılık Forumu evrensel kitap biçimi olan EPUB'u geliştiriyor. EPUB, e-kitap standardı oluyor. Böylece bu standardı destekleyen her e-kitap okuyucuda okunabiliyor. Artık bir standart haline gelerek, neredeyse her bilgisayar, müzik çalarda dinlenebilen MP3'leri akla getiriyor. Ama belki de bir şey eksik. 

Kitabı değerli kılan okurun sevdiği yerleridir. Sevdiği metinleri vurgularlar. Belki sayfaya notlar alırlar. Emekle kişisel içeriklerini oluşturmuş olurlar. Elbette bu içeriğin kalıcılığını umacaklardır. Yeni kitaplar okunduktan sonra kütüphanede arşivlenir. Ancak kütüphanedeki kitapların çoğu, hiçbir zaman baştan sona tekrar okunmayacaktır. Bunun yerine sadece alınan notlar, vurgulanan metinler gözden geçirilir. Kişisel kütüphaneler on yıllarca var olması amaçlanarak kurulur. Ama elektronik aygıtların ömrü ne yazık ki birkaç yılı geçemiyor. MP3'ler dijital olduğundan içeriği asla bozulmaz. Dijital olduklarından fiziksel bir varlıktan, aygıtlardan bağımsızdırlar. Dijital e-kitaplar da yıpranmadıklarından, içeriği hiç yok olmadığından üstünlerdir. Elbette aygıtlardan bağımsız olması beklenir. Peki içerik, e-kütüphane yeni bir e-okuyucuya ya da tablet bilgisayara taşınması gerektiğinde gerçekten hiç bozulmuyor mu!

Kitap üzerine bir not alındığında not aslında kitaba kaydedilmiyor. Kitapla bağlantılı bir not dosyasına kaydediliyor. Daha sonra kitap açıldığında o not dosyasının ilgili yerleri çözümlenerek yeniden kitap üzerinde gösteriliyor. Ancak farklı aygıtların not kaydetme yöntemleri de farklıdır. Arada uyum yoktur. E-kitaplar yeni aygıta taşınabilir ama notlar yeni aygıta geçirilemez. Kitap yeni aygıtta, kapağı hiç açılmamış gibidir. Alınan onca not yitip gitmiştir! 

Metin vurgulama eyleminin anlık bir teknolojik eğlenceden fazlası olabilmesi için sürekliliğinin olması gerekir. Kalıcı olamayacaksa önemli bir metni okurken metin vurgulamaya çalışarak zaman kaybetmenin anlamı olmayacaktır.

Bu yüzden notlar da evrensel biçimde tutulabilir. EPUB kitabının bulunduğu klasörde oluşturulacak standart bir dosyaya kaydedilebilir. Uluslararası Sayısal Yayıncılık Forumu not kaydetme standartlarını belirleyebilir. Belki bu EPUBNotes dosya türü olarak ifade edilebilir. Şöyle de olabilir; Sistemde EPUB Notes klasörü oluşturulabilir. Tüm e-kitapların aynı adı taşıyan EPUB not dosyaları buraya kaydedilebilir.

Şimdi okurun bir EPUB kitabını okurken bir metni vurgulamak istediğinde olabilecekleri düşünelim. Aygıt ayarları, şu seçenekleri sunabilir: Aygıtın kendi not standardına göre mi kaydedilsin yoksa EPUB not standardına göre mi kaydedilsin. Eğer okur, EPUB standardına göre kaydetmeyi seçerse notlar Uluslararası Sayısal Yayıncılık Forumu'nun belirlediği kurallara uygun biçiminde kaydedilecektir. El yazısıyla filan çizim yapılarak not alındığında resim olarak kaydedilir. Saklanması çok yer kaplayacaktır. Eğlenceli olabilir ama çok öncelikli de değildir. Ama metin vurgulamak ya da sayfaya klavyeyle not almak ilerde kitabı hatırlamak için önemlidir.

Gelecekte okurun e-kitap okuyucusunu değiştirdiğini düşünün: Adobe Digital Editions ID'sini girer. Satın aldığı eski EPUB kitapları aygıta gönderir. Ama aygıt bu kitapları yeniymiş gibi algılar. Artık notlar yoktur. Ancak eski aygıtındaki kitaplarının not dosyalarını da yeni aygıtına kopyaladığında notlarına kavuşmuş olur. Çünkü notlar da standart biçimde kaydedilmişti. EPUB biçiminin bir parçası olmuştur. Evrensel EPUB biçimini destekleyen her aygıt bu notları da destekleyecektir. Onları kitap üzerinde gösterebilecektir. E-Kitaplar da MP3'ler gibi gerçekten fiziksel aygıtlardan bağımsız olabilecektir. E-Kitap okuyucu aygıtlar, tablet bilgisayarlar gelip geçicidir. E-Kütüphanenin ve okurun kitapta oluşturduğu kişisel içeriğin sürekliliğinin olması gerekir.