Beyin Bir Bilgisayar Değil mi? - Yapay Zeka

Bu makale “Beyniniz Bir Bilgisayar Değil ve Muhtemelen Asla Bilgisayara Aktarılmayacak!“ makalesine karşılık olarak yazılmıştır.

Dr. Robert Epstein “eskiden beyne ruh üflendiğinin düşünüldüğünü, sonra beynin hidrolik sistemlere benzetildiğini, daha sonra makinelere benzetildiğini, daha sonra telgraf sistemlerine benzetildiğini” belirtiyor. En sonunda da bilgisayarlara benzetildiğini yazıyor. Önceki benzetmelerin artık saçma olduğunun ortaya çıkması gibi, gelecekte de bilgisayara benzetmenin saçma olduğunun anlaşılacağını vurguluyor.

Duyu organlarından girdiler alınır. İçerideki verilere göre işlenir. Çıktı olarak da bir tepki verilir. Bilgisayara ya da başka bir makineye benzetilmesinde kasıt budur. Yani beyni bilgisayara benzetmenin nedeni birebir aynı olduğundan değildir. Ayrıca, ortada sihirli veya olağanüstü bir şey olmadığını ve üzerinde çalışıldıkça anlaşılabileceğini vurgulamak içindir. Birebir aynı olduğu düşünülseydi sinir ağları taklit edilmeye çalışılmazdı. Yapay sinir ağları geliştirilmezdi. Sinir ağları daha iyi modellendikçe beyine daha çok benzeyecektir. Yani aslında beyini bilgisayara benzetmekten daha çok, bilgisayar beyine benzetilmeye çalışılmaktadır.

Dr. Robert Epstein “bilgisayarın aksine, insanların Dolar'ı kolayca hatırlayamayacağı” örneğini veriyor. Ona göre beyin Dolar'ı kaydetmez, çünkü bilgisayar değildir. Yalnız, makalede iddia edildiği gibi, bilinçli hiç kimse beynin bir kamera gibi Dolar'ı ya da başka bir nesneyi kaydettiğini söylemez. Ama kesinlikle kaydettiği bir bilgi var. Kaydettiği şey, objeyi tanıma biçiminin sinir ağı şemasıdır.

Dolar beyinde dağınık bilgi çağrıları seklinde kaydedilir. Ortada net belirgin bir görüntü yoktur. Tamamlanmış bir görüntü yoktur. Dolar'a dikkatini ne kadar verirsen görüntü o kadar belirginleşir. Ama net sınırları olmaz. Zaten tek biçimli resim olarak kaydedilmez. Dikkat edildikçe Dolar'ı oluşturan bilgi çağrıları artar. Bu da daha iyi hatırlanmasını sağlar. Bu bilgi çağrıları beyinde dağınıktır. Bu yüzden oldukça bulanıktır. Kişinin öğrendiği, etkilendiği birçok farklı konuya, anıya bağlıdır. Ve elbette görmenin oluşturduğu anının sinir ağı şemasına bağlıdır. Ama görüntü anısı Dolar kaydının küçük bir kısmıdır. Bundan dolayı Dolar -daha net ifadeyle Dolar'ı tanıma biçimi sinir ağı şeması- herkesin kafasında farklı şekilde kayıtlıdır. Ama sonuçta Dolar kayıtlıdır, sadece bilgisayardaki gibi belirgin kesin hatlarla kayıtlı değildir.

Dolar bir Türk için farklı bir Amerikalı için farklı anlamlar ifade eder. Yani Dolar'ı farklı bağlantılarla tanırlar. Birçok Türk Dolar'ı bilir. Ama üzerindeki fotoğraflara dikkat etmez. Dolar'ı detaylı tarif edemez. Ama bir Amerikalı o fotoğrafları hemen tanır. Çünkü onun tarihinde anlamları olan kişilerdir. Dolayısıyla o fotoğrafların neye benzediğini zihninde daha kolay canlandırır. Sinir ağının daha fazla yerinden Dolar bağlantılı sinyal alır. Daha fazla detay hatırlar. Yani gözden gelen sinyaller fotoğraf gibi kaydedilmez. Sadece o nesneyi tanıma biçimi kaydedilir. Sinir ağında, tanımanın şeması vardır. Google Lens'i geliştirmek için esinlenilen şey de budur zaten.

Bilgileri kaydeden sinir ağı şemasının keskin hatları yoktur. Çünkü zaten sürekli değişmektedir. Yaş geçtikçe bir anıyı daha farklı şekilde hatırlanmasının nedeni budur. Dolar'ı kaydeden şema da belirgin değildir. Üstelik değişmektedir. Sinaptik ağırlıklar değişmektedir.

YSA sayesinde bilgisayarın normalde çözemeyeceği problemlerin çözmesi sağlanıyor. Örneğin Go oyunu öğretilebiliyor, şampiyonu yenebiliyor. Ve tıpkı sinir ağları gibi YSA'nın da öğrendiği bilgileri, ağın neresine kaydettiğinin belirgin bir şeması yok. Öğrendiği bilgileri tıpkı beyin gibi oldukça dağınık, bulanık şekilde kaydediyor. Aslında sinir ağlarının öğrenmesini sağlayan şey de budur; bir çok farklı ayrıntıyı birbirine bağlar. Sinir ağları organik altyapıya kurulmuş olabilir. YSA bilgisayar altyapısına kurulmasına rağmen çalışma prensipleri zaman geçtikçe sinir ağına daha çok benziyor.

Dr. Robert Epstein ayrıca, beynin kapatılıp açılamayacağının, bilgisayar olmamasının kanıtlarından biri olarak sunuyor. YSA'yı kapatıp bir gün sonra açmak mümkündür. Sinir ağları kaldığı yerden devam eder. Bilgisayarda birebir taklit edilen beyin kapatılabilir. O sinirler için zaman artık durmuştur. Açıldığında kaldığı yerden devam eder. Ama evet, birebir taklit etmek, vaat edilenden epey daha uzun zaman alabilir. Dondurulan canlılar hatta insanlar vardır. Çözüldüklerinde beynin kaldığı yerden devam edeceği umulmaktadır. Daha basit beyinli hayvanlar çözüldüğünde devam etmiştir, mesela solucan, balık tekrar canlanmıştır. Demek ki canlı beyin bile kapatılabiliyormuş!

İnsanlara artık robotik uzuvlar takılabilmektedir. Beynimiz robotik uzuvları kontrol edebilmektedir. Peki bu nasıl oluyor! Beyin, bilgisayar gibi bir bilgi işleyici olmasaydı, robotik uzuvla arasında iletişim protokolü sağlamak pek mümkün olmazdı. Ama elbette bilgisayarla beynin mimarisi farklıdır.

Bu konuyla ilgili şu video da ilginçtir. Beyin makine gibi tepki veriyor. Özgür irade aslında nedir!