İnsan Beyni Projesi'ne Türkiye de Katılıyor

İnsan Genom Projesi oldukça iddialıydı. Yıllarca sürmüştü. 2000'de bu proje sonuca ulaştı. Duyurusunu Bill Clinton, Francis Collins, Craig Venter, Tony Blair yapmıştı. Elbette insanın tüm genlerinin ne iş yaptığını anlamamız yıllar alacak. Ama insan genlerinin tümünün artık kayıt altında olması bile önemlidir. Genlere erişilebiliyor. Üzerinde çalışılabiliyor. Daha odaklı ilaçlar geliştirilebiliyor. Genler canlıları iyi bir şekilde ifade ediyor. Ama insanın varlığının tümünü ifade etmekte yetersizdir. Bizi, beynimizdeki bilgiler daha tam ifade edebilir. DNA şifrelerimizi çözümledik. Şuanda, belki de evrenin en karmaşık makinesinin şifrelerini çözmekten daha iddialı bir proje akla gelmiyor. Beyindeki tüm sinir bağlantıları kayıt altına alınacak. Ah, şu bilincin de ne olduğunu elde edebilirsek... :-) İşte bu yüzden olsa gerek Mavi Beyin Projesi'nin kapsamı genişletilmiş. İnsan Beyni Projesi olmuş. Beyin sadece simüle edilmeyecek. Pek çok anlamda anlaşılmaya çalışılacak. Nörobenzetimli bilgisayarlar geliştirilecek...

Avrupa Komisyonu, bilim ve insanlık tarihinde çığır açabilecek fikirlerin hayata geçirilmesi amacıyla 2 önemli projeyi destekleme kararı aldı. Bunlardan ilki insan beyninin şifrelerinin çözülerek elde edilecek bilgilerin bilişim alanında kullanılacağı “İnsan Beyni Projesi”, diğeri ise 2010 Nobel Fizik Ödüllü ve gelecekte birçok alanda kullanılacak olan “Grafen Projesi”. Avrupa Komisyonu, AB 7. Çerçeve Programı ICT (Bilgi ve İletişim Teknolojileri) alanı kapsamında her iki projeyi de “Geleceğin Yükselen Teknolojisi (FET Flagship)” projeleri olarak seçti. 10 yıl boyunca desteklenecek çalışmalara 1’er milyar Avroluk destek verilecek.

İyi haber. Türkiye'den Sabancı Üniversitesi de projeye katılıyor. Prof. Yaşar Gürbüz ve Dr. Volkan Özgüz önderliğindeki ekip çalışacak. 2013'ün sonlarına doğru başlayacaklar.

Beyinde 100 milyar sinir var. Dolayısıyla beyin simülasyonu ancak çok hızlı, yüksek bellekli süper bilgisayarlarda gerçekleştirilebilecek. Bunlar sunucu bilgisayarlardır. Ama tek bir sunucu bilgisayar da yetmiyor. Bir düzine süper bilgisayarın birbiriyle paralel çalışması gerekiyor. Hepsi, bir futbol sahası kadar yer kaplıyor. Elbette bu kadar yüksek bir kapasite pahalıya mal olmuş oluyor. Çok fazla elektrik harcayacak. Bunların hepsi sadece bir beyin için!

Prof. Yaşar Gürbüz ve Dr. Volkan Özgüz ekibinin yapacağı katkılar şöyle: Uzmanlık alanları nanoteknoloji. Bu kadar süper bilgisayarın yapacağı işi yapabilecek daha küçük bilgisayarlar geliştirilmesi üzerinde çalışacaklar. Evet, beynin sıradan bir PC'ye yüklenmesi ancak on yıllarca sonra mümkün olabilir. Ekibin hedefi, beyin yüklenebilecek bir bilgisayarı buzdolabı büyüklüğüne sığdırabilmek. Böylece beyin için daha az donanım kullanılmış olacak. Düzinelerce süper bilgisayarın çok altında elektrik çekecek. Beyin simülasyonu ucuzlayacak. Belki ilerde beyin yüklenebilen bilgisayarlara daha çok kişi erişebilir. :-)

Günümüzde beyinden esinlenerek geliştirilen yapay sinir ağları çeşitli uygulamalarda kullanılıyor. İnsan Beyni Projesiyle beyinden yeni şeyler öğrenilecek. Sabancı Üniversitesi ekibi, öğrenilen yeni bilgiler ışığında, beynin çalışma sistemine daha da çok benzeyen nörobenzetimli bilgisayarlar geliştirilmesine katkı yapacak. Bu bilgisayarlar, insanın düşünerek karar verdiği işlerde insan yerine karar vermesi için daha sık kullanılır olacak. :-) Daha gelişmiş yapay sinir ağları ortaya çıkacak.

Ayrıntılar
Tübitak
Sabancı Üniversitesi'nin duyurusu Burada televizyonda yapılan bir oturum da izlenebilir.

Ayrıca konuyla igili Volkan Özgüz'ün TED'de verdiği konferans izlenebilir.